Bilimsel Sorgulama Türkiye’de Neden Zor?


 Bilimsel Sorgulama Türkiye’de Neden Zor?


Cahit Arf’tan Günümüze, AI ve İklim Perspektifiyle

Giriş: Merak ve Cesaretin Kıvılcımı

1960’larda bir konferansta Cahit Arf, nadir sorulan bir soruyu ortaya attı: “Makine düşünebilir mi?”
O dönem için sıradışıydı; çünkü henüz bilgisayarlar yaygın değildi, AI henüz bir kavram olarak yeni doğuyordu. Arf’ın sorusu, sadece teknolojiyi değil, bilimsel merak ve sorgulama cesaretini de simgeliyordu. Bugün yapay zekâ tartışmalarında hâlâ yankı bulan bu sorunun Türkiye’de bir akademik mirası olması gerekirken, vizyon çoğunlukla kurumsallaşamadı.

Türkiye’de Bilim: Takipçi Kültür

Türkiye’de bilimsel üretim tarih boyunca genellikle Batı’yı takip etme üzerine kuruluydu.

  • 1980’lerde AI ve mühendislik bölümleri açıldı.

  • 1990’larda robotik ve doğal dil işleme alanlarında ilk adımlar atıldı.
    Ama çoğu akademisyen yenilikçi araştırma yerine literatürü takip etmekle yetindi.

Sonuç: Bilimsel üretim, bilgi tüketimiyle sınırlı kaldı. Cahit Arf’ın vizyonu—sorgulayan, deney yapan, yeni hipotezler üreten bir Türkiye—hayal olarak kaldı.

İklim ve Sürdürülebilirlik: Yerelden Evrensele

Türkiye’de iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik araştırmaları çoğunlukla Batı çalışmalarının çevirisi veya uyarlaması şeklinde.

AI ve Türkiye: Kurumsal Engeller

  • Akademik özgürlükler sınırlı,

  • Araştırma fonları yetersiz,

  • Bürokrasi bilimsel yenilikçiliği engelliyor.

Bu engeller, yenilikçi fikirlerin önünü kesiyor. AI, iklim ve sürdürülebilirlik alanlarında Türkiye hâlâ özgün çözümler geliştirme yolunda yavaş ilerliyor.

Temsili Tartışma: Sorgulama ve Ölçme

Bir sempozyumda, chemtrails ile ilgili bir soru gündeme geldi: “Chemtrails var mı, yok mu?”
Profesyonel yanıt: “Şanlıurfa’da ölçsen neyi ispatlamış olacaksın?”

Bu örnek, Türkiye’de bilimsel sorgulamanın çoğu zaman ölçme ve hipotez yerine önyargı ve varsayımlarla sınırlı kaldığını gösteriyor.

Not: Chemtrails tartışmasının detaylarını ve bilimsel soru üretimini başka bir yazıda ele alacağız.

Sonuç: Cesur Sor, Ölç, Paylaş

Cahit Arf’ın vizyonu bize hatırlatıyor: Bilimi üretmek, sorular sormak ve deney yapmak gerekiyor. Türkiye’de AI, iklim ve sürdürülebilirlik alanlarında özgün ve yenilikçi çözümler geliştirmek için yapısal bir dönüşüm şart.

  • Akademik özgürlük artırılmalı,

  • Araştırma fonları güçlendirilmeli,

  • Bürokratik engeller azaltılmalı.

Anahtar: Cesurca sor, titizlikle ölç, berrak analizlerle paylaş.

Kaynaklar

  1. Arf, C. (1959). Makine Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir? Atatürk Üniversitesi. PDF

  2. Kaya, M. B. (2019). Cahit Arf'ın Makalesi Üzerine Bir Çalışma. ResearchGate

  3. Kırış, N. (2021). Can Machines Think? Turing & Cahit Arf. TechLetter

  4. ODTÜ İklim Araştırmaları Merkezi

  5. Boğaziçi Üniversitesi İklim Araştırmaları

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Bilim, Dogma Olabilir mi?

  🔥 Bilim, Dogma Olabilir mi? Gazali’den Günümüze Bilimsel Teorilerin Sorgulanabilirliği Üzerine Bir Düşünce Denemesi "Bilime inanıyorum." Bu söz, günümüzde sıkça duyduğumuz ve çoğu zaman büyük bir güven ifadesi gibi kullanılan bir cümle. Ancak bilime inanmak, onun eleştirilemez ve sorgulanamaz olduğu anlamına mı gelir? Yoksa bilim, sorgulamanın ta kendisi değil midir? Bu yazıda, bilimsel teorilerin geçiciliği, dogmalaşma riski ve felsefi temelleri üzerine; Gazali’nin çağlar ötesi bir örneğinden yola çıkarak eleştirel bir perspektif geliştireceğiz. 🔥 Gazali ve Ateşin Yakması: Nedenselliğe Bir İtiraz İslam düşünürü Gazali , o dönem felsefecilerinin savunduğu " ateş pamuğu yakar " şeklindeki nedensellik anlayışına karşı çıkar. Der ki: “Biz sadece ateşin pamuğu yakmasını alışkanlıkla gözlemliyoruz. Bu, zorunlu bir neden-sonuç ilişkisi değildir. Allah dilerse bu düzeni bozabilir.” Bu, sadece teolojik bir argüman değil; aynı zamanda epistemolojik bir devri...
Devamı

Probiyotik Tüketiyoruz, Ama Pestisitler Ne Diyor?

Resim
  Probiyotik Tüketiyoruz, Ama Pestisitler Ne Diyor? Bağırsak Floramızı Koruduğumuzu Sanarken Ona Zarar mı Veriyoruz? Gerçek Sağlık Nerede Başlar? Evde kefir mayalıyorum. Organik sirke ile turşumu kuruyorum. Kombucha fermantasyon sürecinde her defasında yeni tatlar deniyorum. Amacım basit: bağışıklığımı güçlendirmek, bedenimle dost bir yaşam kurmak. Ama bir gün şu soruyla karşılaştım: “Bu sağlıklı sandığım sebze ve meyveler, aslında bağırsak florama zarar veriyor olabilir mi?” İşte bu yazı, o sorunun peşinden gidiyor. Cevap ararken bulduklarım hem şaşırtıcı hem de düşündürücü. Probiyotikler: İçimizdeki Sessiz Müttefikler Probiyotikler, bağırsaklarımızda yaşayan dost mikroorganizmalar. Onlar sadece sindirimimize değil; bağışıklık sistemimize, ruh halimize ve hatta karar alma mekanizmamıza bile etki ediyor. Bilim dünyası bağırsak mikrobiyotasını artık “ikinci beyin” olarak adlandırıyor. Peki ya biz bu ikinci beynin dostlarını korumaya çalışırken, farkında olmadan onları yo...
Devamı

İnsanlığın Evrimi ve Yeni Eşik: Yapay Zeka Çağında Sürdürülebilirlik Arayışı

Resim
  İnsanlığın Evrimi ve Yeni Eşik: Yapay Zeka Çağında Sürdürülebilirlik Arayışı İnsanlık tarihi, bireyin bir buluşunun tüm kolektif yaşamı dönüştürmesinin öyküsüdür. Küçük gibi görünen bir kıvılcım, çağları başlatan devrimlerin fitilini ateşleyebilir. Ateşin Ardındaki Evrim Ateşin kontrol altına alınması, insanlık tarihinde sadece teknik bir buluş değil, evrimsel bir kırılma noktasıydı. Ateş öncesi insan; çiğ et tüketebilen güçlü çenelere, yoğun sindirim sistemine ve geceyi barınaklarda geçirme alışkanlığına sahipti. Ateşin kullanımıyla birlikte: Çiğ etten pişmiş ete geçildi; bu, sindirim yükünü azalttı, beyin gelişimini tetikledi. Geceleri daha uzun süre uyanık kalabilme sağlandı; bu, sosyal bağların derinleşmesine ve dil gelişimine ortam sağladı. Tehlikelerden korunma güvencesi arttı; yerleşik hayata geçişin ilk tohumları atıldı. Ateşin icadı, var olan birçok becerinin körelmesine, bazılarının evrilmesine, yepyeni becerilerin doğmasına neden oldu. Yazının Doğuşu: Hafızanın El Deği...
Devamı